İçinde bulunduğumuz Aralık ayının 8 inci, yâni Şehr-i Ramazan’ın 12 nci ve 2 nci Cuma günü, T.C. Kültür Bakanı Sayın M. İstemihan Talay himâyelerinde çok önemli anma etkinlikleri düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu anma etkinliklerinde, 1935-1945* yılları arasında İstanbul’da yaşayan ve belki de bu yüzden 3 Eylül 2000 tarihinde Vatikan tarafından azîz ilân edilen Türk dostu Papa XXIII. Jean (Angelo Gluseppe Roncalll), her yönüyle anılacaktır. Bu etkinlikler İstanbul’da gerçekleştirilecektir.
Bu anma töreninin hangi nazik sebeplerle düzenlendiği Türk olmayanlarca, yâni etkinliklere katılacak veya katılmayacak ecnebîlerce mutlaka bilinmektedir. Bu kesimdeki herhangi birine “Böyle bir anma töreni düzenlenmesinin sebebi nedir?” diye sorulacak olsa, soru bir başka soru cümleciği ile bir çırpıda ve en ince ayrıntılarına kadar cevaplandırılacaktır: “Ne var bunda?”
Biz, bu törenin nâzik sebeplerinin Türk olmayanlarca, yâni ecnebîlerce bilinmesine karşılık Türklerce bilinmemesinin çok ayıp ve büyük kayıp olacağı düşüncesiyle mes’eleyi Türk kamuoyuna açıklamaya çalışacağız.
Nâzik sebeplerden birincisi, vaktiyle 10 yılını İstanbul’da geçiren eski bir Papa’nın, T.C. Kültür Bakanlığı’nca düzenlenen törenlerle anılmaması Türk Kültürü’ne indirilecek darbelerin en büyüklerinden biridir.
İkincisi, Papa XXIII. Jean bir Türk dostudur. Her Türk dostu, bu dostluğu ile bir kültür birikimi sergiler. Bakanlığın Türk dostu olan her ecnebîyi anması da bir kültür etkinliğidir.
Üçüncüsü, 3 Eylül 2000 tarihinde azîzliği Vatikan tarafından tescil ve ilân edilen bir din büyüğünün anılmaması da bir kültür noksanlığıdır. Kaldı ki bu törenin siyasî, iktisadî ve içtimaî yönleri de bulunmaktadır. Bu törenin düzenlenmemesi hâlinde Vatikan Devleti ile aramızdaki iyi münasebetlerin bozulabileceğini düşünmek her Türk’ün görevidir.
Kısacası, 10 yıl İstanbul’da oturmak, Türk dostu olmak ve aziz ilân edilmek gibi pek önemli üç kültür müessesesini çatısında toplayan böyle bir insanın anılması da bir KÜLTÜR mes’elesidir.
………
Gelelim etkinliklerin programına
Program pek muhteşemdir. Bu kere himâyecisi Sayın Kültür Bakanımızdır. Etkinlikler bir Anma Komitesi Başkanlığı tarafından yürütülecektir. Bu komitede yer alan pek sayın zevâtın kimlikleri belirtilmemiş olmakla beraber bunların da azîz sıfatlı, gerçek entellektüel ve globalleşmeye yatkın kişiler oldukları şüphesizdir.
Programın birinci gününün tarihi yukarıda da belirttiğimiz gibi 8 Aralık 2000 Cumadır ve program Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda saat 19:00’da yapılacak bir panel ile başlayacaktır. Panel açılışını Sayın Kültür Bakanımız İstemihan Talay yapacaktır. Tabiî ardından, Vatikan Kültür Bakanı** olması hasebiyle Kardinal Paul Pupar konuşacaktır. Sonra oturum başkanı olarak kürsüye Sayın Metin Toker çıkacak ve paneli idare edecektir.
Bu panelde bugün Dünyada en yaygın olan üç dinin temsilcileri de hazır bulunacaklar, XXIII. Jean’ın nasıl bir Türk dostu olduğunu, bu dostluk için kendisini ölürcesine nasıl fedâ ve milletimizin bu dostluktan ne denli istifâde ettiğini bir buçuk saat gibi bitmez tükenmez bir zaman dilimi içinde uzun uzun anlatacaklar, bu vesile ile Yüce Türk Milleti bugüne kadar bilmediği bu yakın dostunu iyice belleyip kültür dağarcığını dolduracaktır.
Sonra saat tam 20:30’da büfe açılacak ve milletin kültür dağarcığını doldurmak için cansiperâne gayret sarfeden saygıdeğer konuşmacılar, bu dolduruş esnasında harcadıkları eforla boşalan karınlarını büyük bir iştah ile dolduracaklardır.
Panele katılacaklardan işi en zor olan konuşmacı herhâlde Diyânet İşleri Başkanımız Sayın M. Nuri Yılmaz olacaktır.
Bir kere panel 19:00’da başlayacaktır. Sayın Yılmaz’ın herhâlde bu saatte panel mahallinde bulunması gerekecektir. Aynı gün Şehr-i Ramazan’ın 12’inci günü olmasından ötürü iftar topu saat 16:43’de atılacaktır. Top saati ile panel saati arasındaki süre 127 dakikadır.
Aynı gün yatsı namazı saat 18:11’de kılınacaktır. Bu namazın kılınma süresi ardından kılınacak teravîh namazı ile birlikte, kıldıran imâm ne kadar hızlı olursa olsun en az bir saattir. Bu durumda iki seçenek vardır. Ya panel mahâlline paneldaşları bekletmek bahâsına geç gitmek, ya da halk deyimi ile papaza kızıp namazı bozmak. Allah kolaylık versin. Maamâfih geçen yıl feryat eden bazı “kanlı kurban!” karşıtlarını, “Kurban şoklamak câizdir” fetvasını vererek aydınlatan başkanın, bu mes’eleyi de kolaylıkla çözeceği düşünülebilir.
İşin bir diğer zorluğu da büfededir. Büfe, iftar topundan 3 saat 47 dakika sonra açılacaktır. Bu kadarlık bir süre içinde, hele iftardan çıkmış bir insanın tekrar bir şeyler yemesi oldukça müşküldür. Yesen bir türlü, yemesen bir türlü…
Türkiye’nin lâik bir ülke olduğu gerçeğini unutmamakla birlikte aynı sıkıntıların Sayın Talay, Sayın Toker ve bazı sayın katılımcılar için de söz konusu olabileceği göz ardı edilmemelidir.
Programın ikinci günü oruçlu katılımcılar için daha da yamandır: O gün saat 16:00’da başlayacak olan konser 17:30’a kadar devam edecek, gerek İstanbul Devlet Opera ve Balesi Müdürlüğü Solist, Koro ve Orkestrası’nda, gerekse dinleyiciler arasında bulunan oruçlular, ya oruçlarını 17:30’da düzenlenen kokteylde açacaklar, ya da o gün oruç yiyip, Ramazan sonrasına bir gün borçlanacaklardır.
Etkinliğin üçüncü günkü programına göre saat 10:30’da Harbiye, Ölçek Sokağı’ndaki, (afvedersiniz, Ölçek Sokak’taki) Vatikan Temsilciliği’nde buluşulacaktır. Burada Şişli Belediye Meclisi’nin büyük bir kadirşinaslık göstererek adını değiştirdiği bu sokağa, yeni adı olan Papa Roncalli Sokağı (afvederseniz, yeni sokak adları imlâmız ile “Papa Roncalli Sokak”) tabelası törenle çakılacaktır. Sonra, saat 11:30’da heyet hâlinde Saint-Esprit Katedrali’ne gidilecek ve burada yapılacak şükran âyini ile Papa XXIII. Jean’ın resmî daimî yerine yerleştirilecektir.
………….
Ve belki de aynı gün, aynı saatlerde mütekabilîyet esasına müsteniden, Vatikan Devleti’nin, Vatikan Şehri’nin, Vatikan İlçesi’nin, Vatikan Mahallesi’nde bulunan “Scala Sokak” adındaki yola, Vatikan Belediye Meclisi’nin aldığı karar gereği, muhteşem bir törenle “Şeyh-ül İslâm Molla Güranî Sokağı” adı verilecektir.
Girişin serbest olduğu bu etkinlikleri bütün yurtdaşlarımıza saygı ile duyururuz.
……………
*Adı geçen Papa’nın biyografisinde kendisinin 1935-1945 yılları arasında değil, 1934-1944 yılları arasında İstanbul’da bulunduğu kayıtlıdır.
**Papa XXIII. Jean’ı anma töreninin davetiyelerinin dağıtılmasından birkaç gün sonra 11 Kasım 2000 tarihî gazetelerde şu haber yer aldı:
(Katoliklerin ruhani lideri Papa 2. Jean Paul dün Vatikan’ı ziyaret eden Ermenistan katoliklerinin lideri 2. Karekin’le yayınladığı ortak açıklamada “Ermeni soykırımı”nı tanıdığını ilân etti ve 1915 olaylarının “20. yüzyıldaki sayısız kötülüğün başlangıcı” olduğunu ileri sürdü.
İki din adamının, St. Peter Katedrali’nde düzenlenen ayinden sonra yaptıkları ortak açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
“Ermeni soykırımı, şu korkunç olayların başlangıcı olmuştur: İkinci Dünya Savaşı, sayısız bölgesel çatışmalar ve milyonlarca insanın hayatına mâl olan, plânlı imha kampanyaları.”
80 yaşında olan Papa ile 2. Karekin’in ortak açıklamalarında maddî yanlış da yaptıkları görüldü. Birinci Dünya Savaşı 1914’ün ağustos ayında başlamış olmasına rağmen iki din adamı, “soykırım” olarak tanımladıkları 1915 olaylarının, Birinci Dünya Savaşı’nın da habercisi olduğunu söyleme yanlışına düştü.)
8 Aralık 2000’de yapılacak etkinlikler için Vatikan Kültür Bakanı’nı hem de konuşmacı sıfatıyla İstanbul’a gönderecek olan Papa II. Jean Paul’ün böyle bir beyânda bulunması akla uygun görülmemektedir. Sayın Kültür Bakanımızı zor durumda bırakmak için düzülmüş olabileceğini sandığımız bu medyatik habere bakanımızın, Türk Kültürü adına kesinlikle bir açıklık getireceği ve kamuoyunu aydınlatacağı kanaatindeyiz.
ORKUN’un Notu:
Dergimiz, T.C. Kültür Bakanlığı’nca ilerdeki tarihlerde de düzenlenebilecek anma etkinlikleri için ön hazırlıklara başlamış bulunmaktadır. Okuyucularımızdan talebimiz, İstanbul’da 10 yıl yaşayan ve Türk dostu olan herkesin dergimize bildirilmesidir.
Bildirilen kişi adedi dalyayı bulduğunda liste Vatikan’a gönderilecek ve listedeki zevatın aziz ilân edilmeleri yolunda elden gelen bütün gayret sarfedilecektir.
Duyurulur.
